Obsesif Kompülsif Bozukluk (OKB)

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kişinin zihninde tekrarlayan, rahatsız edici düşünceler (obsesyonlar) ve bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmak için yapılan tekrarlayıcı davranışlar (kompulsiyonlar) ile karakterize bir ruhsal bozukluktur. Kişi çoğu zaman bu düşüncelerin mantıksız olduğunu bilir; ancak onları durdurmakta zorlanır ve kaygısını hafifletmek için belli ritüeller geliştirir.

OKB Belirtileri

OKB iki temel bileşenden oluşur: obsesyonlar (düşünceler) ve kompulsiyonlar (davranışlar).

Yaygın obsesyon örnekleri:

• Mikrop, kir veya hastalık bulaşmasından aşırı korkma

• Eşyaların “tam doğru” ya da “mükemmel simetrik” durması gerektiğine inanma

• Sürekli kontrol etme ihtiyacı (kapı kilitlendi mi, ocağı kapattım mı?)

• Uygunsuz ya da saldırgan düşüncelerden rahatsız olma

• Günah işleme veya hata yapma korkusu

Yaygın kompulsiyon örnekleri:

• Sürekli el yıkama veya temizlik yapma

• Aynı şeyi defalarca kontrol etme

• Belirli sayılara veya ritüellere göre hareket etme

• Dua etme, sayma veya belirli kelimeleri tekrarlama

• Eşyaları belirli bir düzende tutma, bozulduğunda huzursuz olma

Bu döngü, kişinin günlük yaşamını büyük ölçüde etkiler; zamanın çoğu kontrol, temizlik veya düşünceleri bastırma çabasıyla geçer.

OKB’nin Nedenleri

OKB’nin kesin nedeni tek bir faktöre dayanmaz; biyolojik, psikolojik ve çevresel birçok etkenin birleşimi sonucu ortaya çıkar:

• Biyolojik faktörler: Beyindeki serotonin dengesizliği, genetik yatkınlık

• Psikolojik faktörler: Aşırı sorumluluk duygusu, katı düşünce kalıpları, mükemmeliyetçilik

• Çevresel faktörler: Travmalar, stresli yaşam olayları, baskıcı veya eleştirel ebeveyn tutumları

Bu faktörler, kişinin zihninde “tehlikeyi önleme” odaklı bir kontrol döngüsünün gelişmesine neden olabilir.

OKB Nasıl Tedavi Edilir?

OKB tedavi edilebilir bir bozukluktur. Doğru terapi yöntemiyle kişi, düşünceleriyle savaşmadan onları gözlemlemeyi ve davranışlarını yeniden şekillendirmeyi öğrenebilir.

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): OKB’nin en etkili yöntemlerinden biridir. Özellikle Maruz Bırakma ve Tepki Önleme (ERP) tekniğiyle kişi obsesif düşüncelerle yüzleşir ve kompulsif davranışları azaltmayı öğrenir.

• Psikiyatrist desteği: Gerekli durumlarda serotonin dengesini düzenleyen ilaç tedavisi uygulanabilir.

• Mindfulness ve gevşeme çalışmaları: Düşüncelerin farkında olmayı ve kaygı düzeyini azaltmayı sağlar.

• Yaşam tarzı düzenlemeleri: Düzenli uyku, egzersiz ve stres yönetimi tedavi sürecini destekler.

Unutmayın!

OKB bir “karakter özelliği” değil, kaygı temelli bir bozukluktur. Bu durumu anlamak ve profesyonel destek almak, iyileşme yolculuğunun en önemli adımıdır.

Eğer siz de tekrarlayan düşünceler, kontrol etme davranışları veya temizlik takıntısı gibi belirtiler yaşıyorsanız, İstanbul’da yüzyüze veya online olarak Psikolog Esra Kalincik ile görüşerek terapi sürecine başlayabilirsiniz.